Dankzij technologie kunnen we online met iedereen in gesprek gaan en onze emoties delen op sociale media. Het geeft ons de mogelijkheid om ogenblikkelijk te reageren. Maar heeft dat altijd een positief effect? Die snelheid kan een voordeel én een nadeel zijn. Dat laatste met als gevolg dat onze emoties al snel een loopje nemen met ons.

We hebben als mens eigenlijk twee ‘breinen’ die in werking treden: een emotioneel en een rationeel. Ons emotioneel brein werkt heel snel. En ons rationeel brein? Dat heeft een pak meer tijd nodig om in actie te schieten.

Emotioneel filteren in de eighties

Kan ik reageren? Uiteraard, met een journalistiek recht van antwoord als ik impliciet of expliciet genoemd wordt in een artikel. Of als ik het niet eens ben met een artikel of mening, kan ik een lezersbrief sturen.

Meteen schiet ik in actie. Computers zijn dan nog heel duur en printers vind je voornamelijk in een bedrijfsomgeving. Dus schrijf ik een boze brief met de hand. Mijn frustratie schrijf ik van me af door hard met mijn pen in het papier te drukken. Na twee bladzijden frustratiespuien begint mijn hand pijn te doen van mijn pen veel te krampachtig vast te houden. Hier en daar zitten wat inktvlekken. Een paar lijnen heb ik moeten doorhalen en er staat nu veel te veel typex op het blad. Het lijkt wel een slecht schilderij en ziet er totaal niet uit.

Opnieuw schrijven dan maar! Deze keer moet ik netter schrijven en geen fouten maken. “Mmm, misschien is dit wat te fel uitgedrukt. Hier overdrijf ik wellicht een beetje.” Ik doe nog wat aanpassingen met typex en eindelijk, na een halve dag is mijn brief klaar.

Nu nog een omslag en een postzegel erop. “GrrrR!#$%!!!! Geen postzegels meer, potdorie!” En het is al te laat om nog naar het postkantoor te gaan. Dan moet het maar wachten tot morgen.

De volgende dag vergeet ik de brief op de kast. Als ik hem twee dagen later zie staan vraag ik me af waar ik mij druk over heb gemaakt en ik kieper de brief bij het vuilnis. Niet de moeite waard om te versturen. Case closed!

Hier zie je duidelijk dat het gebrek aan technologie ervoor zorgde dat de tijd mijn emotioneel brein remde. Daardoor kreeg mijn rationeel brein voldoende tijd om dingen te overwegen en in context te zien. Na een tijdje besefte ik dat het ‘much ado about nothing’ was en na nog een nachtje slapen verdween het uiteindelijk uit mijn systeem.

Was die brief zó belangrijk geweest dan had ik hem de volgende ochtend wel op de post gedaan.

Wat de wetenschap ons nu bijbrengt

Neurowetenschappen heeft de laatste twintig jaar baanbrekend onderzoek geleverd over hoe ons brein functioneert.

Hier zijn alvast wat inzichten(1):

• Er zijn twee manieren van denken: het emotioneel brein en het rationele brein. Het emotioneel brein interpreteert een situatie op basis van gevoelens en indrukken. Het rationeel brein zal een situatie interpreteren op basis van feiten en waarheden en gebruikt hiervoor logisch denken.
• Soms kunnen we door onze emoties gegijzeld worden. Dan voert het emotioneel brein de leiding. Daarom is het belangrijk dat we onze emoties en impulsen leren begrijpen en managen.
• Ons emotioneel brein is 5 keer sterker en sneller dan ons rationeel brein. Wij hebben dus tijd nodig om dingen logisch te kunnen overwegen en tot een besluit te komen op basis van feiten en waarheden. Die tijd dienen we onszelf op te leggen om een impulsieve reactie te voorkomen.
• De Fight, Flight and Freeze (FFF) respons zijn de snelste respons van ons emotioneel brein wanneer we ons bedreigd voelen. Fight staat voor de strijd aangaan, bijvoorbeeld snel en impulsief reageren op iets zonder rationele overweging. Flight betekent weglopen van de dreiging. En Freeze is waar we ons stil houden en hopen dat de dreiging snel voorbij is en niemand ons ziet. Dit betekent bijvoorbeeld in de praktijk conflict vermijden of aan iets toegeven en hopen dat het allemaal wel meevalt. De automatische keuze van het type respons door ons brein hangt af van hoe kwetsbaar we ons voelen. De FFF-respons verklaart onder andere angst voor publiek spreken, maar ook de vele impulsieve reacties van mensen op sociale media die achteraf spijt hebben over hun tweet of hun post.

Met de huidige technologie die ons toestaat om op elk moment supersnel te reageren op berichten op sociale media hebben we snelheid als een groot voordeel gewonnen. Jammer genoeg gaat dat ten koste van een belangrijke emotionele filter.

 3 tips om jouw emotionele filter optimaal te laten functioneren

1. Tel tot tien vooraleer je reageert op een uitspraak of een gebeurtenis.

Bouw tijd in om je hele brein te laten functioneren. Ga bijvoorbeeld eerst rustig iets drinken, maak een wandeling of doe een fysieke activiteit. Dat reduceert de negatieve energie.

2. Als je sterke emoties voelt bij het ontvangen van een mail en je deze wil beantwoorden, ga deze dan eerst in concept of draft mode schrijven.

Hou de mail minstens enkele uren in concept -of nog beter- slaap er een nachtje over. Lees daarna de mail nog eens door. De kans is groot dat je de tekst gaat aanpassen om de scherpe kantjes eraf te halen.

3. Als je je boos, teleurgesteld of een andere sterke emotie voelt in reactie op anderen, zorg dan voor afleiding voor je brein.

Bel iemand die je nauw aan het hart ligt en je kan geruststellen. Zoek advies bij anderen die niet zo sterk bij de situatie betrokken zijn om te horen of je niet overreageert.

Coaching kan je helpen om je emotionele respons op jouw werkomgeving beter te managen.

Volg een workshop of ga voor een coachingtraject.

Schrijf je in op de nieuwsbrief en krijg meer tips.

(1) Dr Steve Peters, “The Chimp Paradox, the Mind Management programme for confidence, success and happiness.”